از کتاب تاریخ جندی شاپور نوشته دکتر نادر پورموسوی

شاپور اول پس از فتح انطاکیه، اسیران رومی را در منطقه خوزستان کنونی سکنی داد و چون از شهر انطاکیه خوشش آمده بود، اسیران رومی را وادار به ساختن شهری بهتر از آن نمود. همچنین دستور داد تعدادی از کتب یونانی را ترجمه کرده و در این شهر گرد آوردند. این شهر نو بنیاد « گندی شاپور» یا «جندی شاپور» نامیده شد. جندی شاپور در دو فرسنگی جنوب شرقی دزفول، هشت فرسخی شمال غربی شوشتر و شش فرسنگی شرق شوش واقع بود. مصالح ساختمانی در شهر جندی شاپور خشت خام، آجر، ملات گچ، خاک و یا آهنک است. چوب و سنگ استعمال کمتری دارد. طاق، قوس، گنبد و سقف های تیر پوش به عنوان عناصر اصلی پوشاننده سقف به کار می روند و سبک های جدید ساختمانی در این شهر پدید می آیند. از نمونه های آن می توان به بارزترین بناهای شهر یعنی کاخ گنبد آسمان، ساختمان چلیپایی بیمارستان و پل معروف آن اشاره نمود. شهر مدفون شده جندی شاپور شاید اولین شهر با خیابان های عریض و جدولی شکل باشد که در دوران باستان ساخته شد.همزمان با ساخت شهر جندی شاپور( در قلب خوزستان کنونی)، نیاز آب برای شهروندان و کشاورزان ضروری می نمود. در نتیجه مهندسین با حفر پنج سفته ( کانال زیر زمینی) از رودخانه دز تا شهر توانستند آب مورد نیاز را تامین کنند. حفر این سفته ها سه مزیت داشت؛ اول اینکه تبخیر آب در فصل گرم به حداقل می رسید، دوم اینکه آب در مسیر بیست کیلومتری خنک می ماند و مزیت سوم عدم آغشته شدن آب با آلاینده ها و بذر علف های هرز بود. جندی شاپور شهری زنده و آباد بود. از اوایل قرن چهار هجری به واسطه حملات بیگانگان رو به ویرانی گذاشت، تا بالاخره در اواخر قرن ششم هجری قمری هیچ گونه اثری از آن جز تپه های خاک و عمارت های ویران نبود. شهرت شهر جندی شاپور در دوران باستان و اسلام، گذشته از بافت پارچه های با ارزش، محصولات صنتعتی و کشاورزی که به نقاط دور دست فرستاده می شد، به دانشگاه بین المللی آن بود که تا اوایل سده چهار قمری هنوز شهرت جهانی داشت. دانشگاه جندی شاپور در زمان شاپور اول به عنوان « چهار راه علوم جهان» مشهور بود.